‘ಶೋಕೀಲಾಲ’ರ ನಡುವಣ ‘ಶೋಕಾಚರಣೆ’ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಸ್ತುತ?

ಲೇಖಕರು: ಎಚ್.ಎಸ್. ಪ್ರಭಾಕರ

 ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಆರ್. ವೆಂಕಟರಾಮನ್ ನಿಧನರಾದ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಸರ್ಕಾರ ಜ.೨೮ ರಿಂದ ಫೆ.೩ ರವರೆಗೆ ಒಂದು ವಾರ ಶೋಕಾಚರಣೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದು ಸರಿಯಷ್ಟೆ. ಈ ರೀತಿ ರಾಷ್ಟ್ರ ನಾಯಕರು ನಿಧನರಾದಾಗ ಶೋಕಾಚರಣೆ ಮಾಡುವ 'ಸರ್ಕಾರಿ ವಿಧಾನ'ವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಅದು ಎಷ್ಟು ಅರ್ಥಹೀನ ಎಂದು ವಿಚಾರವಂತರಿಗೆ ಅನಿಸದೇ ಇರದು.

ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರ ಪ್ರಜೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟರೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೇ ಬೇಡವಾದ ಶೋಕಾಚರಣೆಯನ್ನ ಸರ್ಕಾರ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಜೆಗಳ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸುವುದು ವಿಪರ್‍ಯಾಸವೇ ಸರಿ. ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳೂ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಬ್ಬಗಳು, ಆಚರಣೆಗಳು, ಉತ್ಸವಗಳೆಲ್ಲ ಇದೇ ರೀತಿ 'ಕಾಟಾಚಾರ' ಆಗಿರುವುದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ವ್ಯಂಗ್ಯವೇ ಸರಿ!
'ಶೋಕಾಚರಣೆ' ಅವಧಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುವ ಮುನ್ನ ಈಗಾಗಲೇ ಆರಂಭವಾಗಿರುವ ಹಾಗೂ ಖಾಸಗಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗಂತೂ ಶೋಕಾಚರಣೆ 'ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ' ಅನ್ವಯವಾಗುವುದೇ ಇಲ್ಲ; ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗದೇ ಇರುವ ನಿಗದಿತ ಹಾಗೂ ನಿಗದಿಯಾಗುವ ಹಂತದಲ್ಲಿನ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ, 'ಉತ್ಸವ' ಅಥವಾ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ರದ್ಧು ಮಾಡುವುದಕ್ಕಷ್ಟೇ ಈ ಶೋಕಾಚರಣೆಗಳು ಸೀಮಿತವಾಗಿವೆ! ಆ ಪ್ರಕಾರ, 'ಸೂತಕ' ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನ ಹಾಗೂ ಆಯಾ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ವಿವಿಧ ನಿಗದಿತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ರದ್ಧಾಗಿವೆ. ಸಮ್ಮೇಳನದ ವಿಷಯ ಬಿಡಿ, ಅದನ್ನು ಪರಿಷತ್ತೇ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಮುಂದೂಡಿದೆ.

ದಿವಂಗತ ಗಣ್ಯರಿಗೆ ಅಗೌರವ ತೋರುವುದಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಶೋಕಾಚರಣೆ ಔಚಿತ್ಯ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದಾಗಲಿ ಈ ಬರಹದ ಉದ್ದೇಶವಲ್ಲ. 'ಸರ್ಕಾರಿ ಶೋಕಾಚರಣೆ' ಈಗ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಸ್ತುತ ಎಂಬುದಷ್ಟೇ ಇಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿರುವ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಶೋಕಾಚರಣೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಎಡಬಿಡಂಗಿ ದ್ವಂದ್ವ ನೀತಿಗಳು ಹಾಗೂ ಕಾಟಾಚಾರದ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ಹೇರಬೇಕೆ-ಬೇಡವೇ ಎಂಬುದಷ್ಟೆ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಶೋಕಾಚರಣೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಕುರಿತು ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ವಿಚಾರಿಸಿದರೆ 'ಸರ್ಕಾರ ಕಳುಹಿಸಿರುವ ಸುತ್ತೋಲೆ ಪ್ರಕಾರ ನಾವು ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಷ್ಟೇ ನಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯ' ಎಂಬ ಸಿದ್ಧ ಉತ್ತರ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಅಂತಹ ಸುತ್ತೋಲೆ ಹೊರಡಿಸುವ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನೇ ಕೇಳಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಶೋಕಾಚರಣೆಯ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಹೆಸರಲ್ಲಿ 'ಅನುತ್ಪಾದಕ ಚಟುವಟಿಕೆ'ಗಳ ಕತ್ತನ್ನಷ್ಟೇ ಹಿಚುಕಲಾಗುತ್ತಿದೆ; ಉಳಿದಂತೆ ಅದಾಗಲೇ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿರುವ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಉತ್ಸವ, ಮೇಳ ಹಾಗೂ ಖಾಸಗಿ ಮೋಜು, ಶೋಕಿ, ವ್ಯಾಪಾರ, ಮನರಂಜನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸರ್ಕಾರವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಯಾರೂ ಚಕಾರವೆತ್ತದೇ ಇರುವುದು! ಈ ಪರಿ ಶೋಕಾಚರಣೆಯಿಂದ ನಿಧನರಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಣ್ಯರಿಗೆ ಗೌರವ ತೋರಿದಂತಾಗುವುದೋ!?
ಹಾಸನದ ಇತ್ತೀಚಿನ ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳೇ ಹೀಗಿವೆ: ಶೋಕಾಚರಣೆ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಜ ೨೮ ರಂದು ನಗರದ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಸಂಘಟಿಸಿದ ಕಾವೇರಿ ಸರಸ್ ಮೇಳ ಹಾಗೂ ತೋಟಗಾರಿಕಾ ಇಲಾಖೆ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಫಲ ಪುಷ್ಪ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಇವೆರಡೂ 'ಉತ್ಸವ'ಗಳೇ. ಆದರೂ ಅವು ಅದಾಗಲೇ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದುರಿಂದ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯಂತೆ ಅವು ಮುಂದುವರೆಯಲು ಯಾವ ಅಡ್ಡಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕಾವೇರಿ ಸರಸ್ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಮಹಿಳೆಯರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ 'ಅಮ್ಯೂಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಪಾರ್ಕ್' ರೀತಿಯ ಅತ್ಯುತ್ಸಾಹ ಪುಟಿಯುವ ವಿವಿಧ ಮನರಂಜನೆಗಳಿದ್ದವು; ಇವೆಲ್ಲವೂ ಜನರಿಗೆ ಸಂತೋಷ, ಉತ್ಸಾಹಗಳನ್ನು ಭರ್ಜರಿಯಾಗಿಯೇ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿ ವಿಜೃಂಬಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಜತೆಗೆ ವಿವಿಧ ಖಾದ್ಯ, ತಿಂಡಿ, ತಿನಿಸು, ಆಹಾರಗಳ ಮಾರಾಟ ಮಳಿಗೆಗಳಿದ್ದವು. ಇಂತಹ ಮಳಿಗೆಗಳ ಮುಂದಂತೂ ಜನ ಕಿಕ್ಕಿರಿದು ಮುಕ್ಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಜತೆಗೆ ಸ್ತ್ರೀ ಶಕ್ತಿ ಸ್ವಸಹಾಯ ಸಂಘಗಳ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮಾರಾಟ ಮಳಿಗೆಗಳಿದ್ದರೂ ಅವೆಲ್ಲವೂ 'ನಾಮಕಾವಾಸ್ತೆ' ಎಂಬಂತಾಗಿದ್ದವು. ಇನ್ನು ತೋಟಗಾರಿಕಾ ಫಲಪುಷ್ಪ ಪ್ರದರ್ಶನವೂ ಇದಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗೇನೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಮೋಜುಗಳೂ 'ಶೋಕಾಚರಣೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ' ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲೇ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು! ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದಿವಂಗತ ಗಣ್ಯರಿಗಾಗಿ ಜನ 'ಕಂಬನಿ ಮಿಡಿದ ಪರಿ' ಹಾಗೂ ತೋರಿದ 'ಗೌರವ' ಇದೇನೋ ಎಂಬ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ ಕಾಡದೇ ಇರದು! ಹಾಗಾದರೆ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೂ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧವೇ ಇಲ್ಲವೆ?

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಮೋಜಿಗೆ, ಶೋಕಿಗೆ, ಲಕ್ಷಾಂತರ ರೂ. ಭರ್ಜರಿ ಹಣಕಾಸು ವಹಿವಾಟು- ಲಾಭ ಗಳಿಕೆಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕೊಡುವ ಅದೇ ಸರ್ಕಾರ, ಶೋಕಾಚರಣೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಇವೆರಡೂ ಉತ್ಸವಗಳಲ್ಲಿನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ರದ್ಧುಗೊಳಿಸಿತ್ತು! ಜ.೨೮ ರಂದು ಸಂಜೆ ಫಲ ಪುಷ್ಪ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೇನು ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ನಾಟಕ, ನಂತರದ ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳ ನೃತ್ಯ, ಕಾವೇರಿ ಸರಸ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದ ಕೆಲವು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ವೇದಿಕೆ ಏರಲಿಲ್ಲ. ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಾಯೋಜಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಫೆ.೧ ರಂದು ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಳ್ಳಬೇಕಿದ್ದ ಮತ್ತೊಂದು ನಾಟಕ ಫೆ. ೧೫ ಕ್ಕೆ ಮುಂದೂಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾದ ಹಾಗೂ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ನೊಂದ ಮನಸ್ಸುಗಳಿಗೆ ಸಾಂತ್ವನ ನೀಡುವ ಸಂಗೀತ, ನಾಟಕ, ನೃತ್ಯ ಮುಂತಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯ 'ಕತ್ತರಿ'ಗೆ ಕತ್ತು ನೀಡಬೇಕಾಯಿತು. ರಾಜ್ಯ ಹಾಗೂ ರಾಷ್ಟ್ರಾದ್ಯಂತ ಇನ್ನೂ ಎಷ್ಟು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಇದೇ ರೀತಿ ರದ್ಧಾದವೋ! ಒಂದು ವೇಳೆ ಆರ್. ವೆಂಕಟರಾಮನ್‌ರ ಗುಣಗಾನ ಹಾಗೂ ಸ್ಮರಣೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವೊಂದು ಏರ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಿದ್ದರೆ ಅದೂ ಸಹ ಶೋಕಾಚರಣೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಖಚಿತವಾಗಿ ರದ್ಧಾಗುತ್ತಿತ್ತು! ಇಂತಹ 'ಸರ್ಕಾರಿ ಶೋಕಾಚರಣೆ'ಯ ಔಚಿತ್ಯ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹವಲ್ಲದೆ ಮತ್ತೇನು!?

ರಾಷ್ಟ್ರ ಮಟ್ಟದ ಗಣ್ಯರೊಬ್ಬರು ನಿಧನರಾದಾಗ ಜಪಾನ್ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಂದು ಶೋಕ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ ಕಪ್ಪು ಪಟ್ಟಿ ಧರಿಸಿಕೊಂಡು ಮಾಮೂಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಅವಧಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಧಿ ದುಡಿದು ಮೃತ ಗಣ್ಯರ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಶಾಂತಿ ಕೋರುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಭಕ್ತಿ ಮೆರೆಯುತ್ತಾರೆಂದು ಕೇಳಿದ್ದೇವೆ. ಆದರೆ ಶೋಕಾಚರಣೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ರಾಷ್ಟ್ರವಾದ ನಮ್ಮ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಜೆಗಳ ನಡವಳಿಕೆಯತ್ತ ಒಮ್ಮೆ ಗಮನ ಹರಿಸೋಣ. ಕೇವಲ ಒಂದು ರಜೆಗಾಗಿ ಯಾರಾದರೂ ಸಾಯುತ್ತಾರೇನೋ ಎಂದು ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ಹಿಡಿದು ಜಾತಕ ಪಕ್ಷಿಗಳಂತೆ ಕಾಯುತ್ತಾರೆ! (ರಾಜ್ಯದ ಹಾಲಿ ಬಿ.ಜೆ.ಪಿ. ಸರ್ಕಾರ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ರಜೆ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡದೆ ಅಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಸ್ತುತ್ಯಾರ್ಹ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿತೆನ್ನಬಹುದು.) ಶೋಕಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಮೃತರಾದ ಗಣ್ಯರ ಸಾಧನೆ ಹಾಗೂ ಅವರ ಉತ್ತಮ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮಾತು ಹಾಗಿರಲಿ; ಅಂತಹವರ ಸಾವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ! ಶೋಕಾಚರಣೆಗಾಗಿ ನೀಡುವ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ರಜೆಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿವೆ; ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳಂತೂ, ಸತ್ತವರು ಯಾರು ಹಾಗೂ ಅವರ ಮಹತ್ವ ಏನು ಎಂಬ ಅರಿವೇ ಇಲ್ಲದೆ ಮುಗ್ಧವಾಗಿ 'ಹೊಯ್ ನಾಳೆ ರಜೆಯಂತೆ; ಹೈಟ್ಲಗಾ' ಎಂದು ಕುಣಿಯುತ್ತವೆ!

ಇಂತಹ ದಿನಗಳಂದು ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಕಡೆ ಪಬ್, ಬಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ? ಎಷ್ಟು ಕಡೆ ಮೋಜಿನ ಅಮ್ಯೂಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳ ಬಾಗಿಲು ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ? ಎಷ್ಟು ಇಸ್ಪೀಟು ಕ್ಲಬ್‌ಗಳ ಬಂದ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ? ಯಾರು ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸುತ್ತಾರೆ? ಎಷ್ಟು ಮಂದಿ ಊಟ-ತಿಂಡಿ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ? ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾ ನಂತರ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ, ಜವಾಹರ್ ಲಾಲ್ ನೆಹರೂ ಅಂತಹ ನಾಯಕರು ನಿಧನರಾದ ಸಂದರ್ಭ ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ, ಉಳಿದಂತೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ಯಾವ ರಾಷ್ಟ್ರ ನಾಯಕರಿಗೆ ಇಂತಹ ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತ ಶೋಕಾಚರಣೆ ಸಂದಿದೆ? ಇವೆಲ್ಲವೂ ಏನನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ?
ಇದೇ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ, ನೈತಿಕವಾಗಿ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹಾಗೂ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ತಿದ್ದಿ ತೀಡಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಗೆ ಪೂರಕವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುವ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಶೋಕಾಚರಣೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಕಡಿವಾಣ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅನಿರ್ಬಂಧಿತ ಮದ್ಯ-ಮದಿರೆ, ಸುಖ-ಶೋಕಿಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವವರ ಮನಸ್ಥಿತಿಗೂ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವವರ ಹಾಗೂ ಅವನ್ನು ನೋಡಿ ಕಲಿಯುವವರ ಮನಸ್ಥಿತಿಗೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲವೆ? ಯಾವುದು ನಿಜವಾದ ಶೋಕಾಚರಣೆ?

ಈ ಹಿಂದೆ ಸಚಿವ ಮಹಾಶಯರೊಬ್ಬರು 'ಶಿಕ್ಷಣ ಎಂಬುದು 'ಅನುತ್ಪಾದಕ ಖಾತೆ' ಎಂದು ಅಪ್ಪಣೆ ಕೊಡಿಸಿ ತಮ್ಮ 'ಅದ್ಭುತ ತಿಳಿವಳಿಕೆ' ಮೆರದದ್ದು ನೆನಪಿರಬಹುದು! 'ಇಂತಹ ಅನುತ್ಪಾದಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗೂ ಸೇರುತ್ತವೆ; ಇವುಗಳಿಂದ ಯಾರಿಗೆ ಏನಾಗಬೇಕು? ಕಲಾವಿದರೆಂಬ ಒಂದಷ್ಟು 'ಮಂಗ'ಗಳು ಸ್ಟೇಜ್ ಮೇಲೆ ಬಂದು ತಮ್ಮ 'ತೆವಲು' ತೀರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾರೆ; ಇದರಿಂದ ಯಾರಿಗೆ ತಾನೆ ಲಾಭವಿದೆ'-ಎಂದು ಹಣದ ಬೆನ್ನು ಹತ್ತಿದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ರಹಿತ ಜನರಂತೆಯೇ ಸರ್ಕಾರವೂ ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದೆಯೋ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಅನುಮಾನದ ಕಿಡಿಯೊಂದು ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸುಡುತ್ತದೆ. ಇವರೆಲ್ಲರಿಗೆ ಆದ ಹಾಗೂ ಆಗುವ ನಷ್ಟವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಯಾರೂ ತುಂಬಿಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ. ಹಠಾತ್ ರದ್ಧಾದ ಇಂತಹ ಕಾರ್‍ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದವರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಸಣ್ಣ ಕಿಡಿ ಸಿಡಿಯದೇ ಇರವು ಸಾಧ್ಯವೆ? ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಸಂಘಟಕರು ಅಥವಾ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಮನೋಭಾವ ಹುಟ್ಟಲು ಕಾರಣವಾದ 'ಶೋಕಾಚರಣೆ ಎಂಬ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ'ಯಿಂದ ನಿಧನರಾದ ಗಣ್ಯರ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಜವಾಗಿ ಶಾಂತಿ ಸಿಗುವುದೆ?

ಪ್ರಸ್ತುತ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ನಾಟಕ, ಸಂಗೀತ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ನೃತ್ಯದಂತಹ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಸಂಘಟಿಸುವುದರ ಹಿಂದೆ ಎಷ್ಟೆಲ್ಲ ನಷ್ಟ-ಸಂಕಷ್ಟಗಳು ಇವೆ ಎಂಬ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅರಿವು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕಿರಬೇಕು. ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ಹಾಗೂ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಊರುಗಳಲ್ಲಿನ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ನಿಗದಿತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಹಿಂದೆ ಎಷ್ಟೋ ಸಂಘಟಕರ ಹಾಗೂ ಕಲಾವಿದರ ಪರಿಶ್ರಮವಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಂದು ಅವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ನಿಧನರಾದ ಗಣ್ಯರ ಕುರಿತು ಗೌರವವಿಲ್ಲ ಎಂದೇನಲ್ಲ; ಆದರೆ ಅವರಿಗೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಹಠಾತ್ ರದ್ಧತಿಯ ಆಘಾತ ತಾಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂತಹವರ ಮೇಲೆ ಈ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಎಂಬುದು ಬಲಾತ್ಕಾರವಾಗುತ್ತದೆ ಅಷ್ಟೆ. ಉಳಿದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿ ಬಿಟ್ಟು ನಮ್ಮಂತಹ ಬಡಪಾಯಿಗಳು- ಅದರಲ್ಲೂ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವ ಹಾಗೂ ನೀತಿ ಬೋಧನೆ ಮಾಡುವ ಮಂದಿಗಷ್ಟೇ ಏಕೆ ಈ ನಿರ್ಬಂಧ ಎಂಬ ಅತೃಪ್ತಿ ಅವರನ್ನು ಕಾಡದೆ ಇರದು. ಇಂತಹ ಮನೋಸ್ಥಿತಿ ಬೆಳೆಸುವ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಗಳಿಗೆ ಏನಾದರೂ ಅರ್ಥವಿದೆಯೇ?
ಬದುಕು ದುರ್ಬರವಾಗಿದ್ದಾಗ ದಿನ ನಿತ್ಯದ ಜಂಜಾಟಗಳಿಂದ ರೋಸಿಹೋದ ಜನಕ್ಕೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಾಂತ್ವಾನ ನಿಜಕ್ಕೂ ಬೇಕು; ಅದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮಾತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, 'ಶೋಕಾಚರಣೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಜನರು ನಾಟಕ ನೋಡುವುದು ಬೇಡ; ಅದರ ಬದಲಾಗಿ ಸಿನಿಮಾ ನೋಡಲಿ; ಜಾಯಿಂಟ್ ವ್ಹೀಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಅಥವಾ 'ಬ್ರೇಕ್ ಡ್ಯಾನ್ಸ್'ನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಮಜಾ ಮಾಡಲಿ' ಎಂಬುದು ಯಾವ ಸೀಮೆ ಶೋಕಾಚರಣೆ ನೀತಿ? 'ಸಂಗೀತ, ನೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಕೇಳುವುದು- ನೋಡುವುದು ಬೇಡ; ಬೇಕಾದರೆ ನಾಲಿಗೆ ರುಚಿಗಾಗಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಂದು, ಉಂಡು, ಮದ್ಯ ಕುಡಿದು, ಕುಣಿದು-ಕುಪ್ಪಳಿಸಿ ಮಜಾ ಮಾಡಲಿ' ಎಂಬುದು ಯಾವ ಸೀಮೆ ಸೂತಕದ ನೀತಿ? ಯಾವುದು ನಿಜವಾದ ಶೋಕಾಚರಣೆ? ಇಂದಿನ 'ಶೋಕೀಲಾಲ'ರ ನಡುವೆ ಇಂತಹ ಶೋಕಾಚರಣೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವುದು ಎಷ್ಟು ಪ್ರಸ್ತುತ?

ಈಗಲಾದರೂ ಸರ್ಕಾರ ಇಂತಹ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ರೀತಿ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಬೇಕು. ರದ್ಧುಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಕೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ 'ಸೂತಕ' ಎಂಬುದು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಚರಣೆಗೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾರ್ಪಾಡು ಮಾಡಬೇಕು. ಹೇಗೆ ಆಚರಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ ಸರ್ಕಾರದ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ವಿವೇಚನೆಗೆ ಬಿಟ್ಟದ್ದು.